persoonlijk april 2008

Op de foto rechts pa en ma in verzorgingstehuis Margriet.
Het gaat pa duidelijk beter vergeleken met een maand eerder.

Op de foto rechts pa en ma bij in het nieuwe huis van zus T.

4 april 2008
Gisteren weer teruggekomen uit Nijmegen. Het begint te wennen. Mama kletst niet meer zo ontzettend veel en eigenlijk is het gewoon gezellig. Samen boodschapjes doen, samen koken. Mama vindt het geloof ik fijn als ze het zelf een keer niet hoeft te bedenken. En mijn voostellen gaan er enthousiast in. Ze heeft zelfs geen dubbelvla als toetje genomen.
Er is een nieuwe zorgtaak bij: mama moet voor het slapengaan ingesmeerd met een vaseline-achtige crème op de plekken waar ze zichzelf openkrabt. Omdat het ook op haar borst zit, heeft ze liever dat een (schoon)dochter het doet. Een rare gewaarwording weer. Haar lijf komt me bekend voor: zo zie ik er straks ook uit. Daar zit je moeder dan op de gesloten wc-pot in haar onderbroek. Ik begin maar met haar rug, de veiligste plek. Als dan tot slot haar rechterborst aan de beurt is, tilt ze die behulpzaam op, anders kom je er niet goed bij.

Woensdag hebben we samen met schoonzus F de topkamer in de Oranjerie bekeken. De t uit top staat voor tijdelijk en dat is maar goed ook, want de kamer zelf is echt niet top. Ik vond het een deprimerend hokje. We moeten er straks maar snel wat plantjes en foto's in zetten/hangen! Het blijft toch niet goed voelen. Vooral nu het begint te wennen en het bijna normaal is om drie dagen per week te besteden aan moederzorg. Aan de andere kant ben ik natuurlijk ook wel blij om bij mezelf thuis weer eens iets te doen. En mama zit niet de hele dag alleen want ze wordt steeds opgehaald om naar papa te gaan. Bovendien kan ze in het weekend naar huis omdat er dan toch altijd iemand is die vader naar huis brengt. Afwachten maar even.

Met vader gaat het zo z'n gangetje. Hij krijgt inmiddels een vorm van vast voedsel, maar klaagt erover dat het nergens naar smaakt. Hij weet dat iets groente is omdat het een groene kleur heeft. Zo ook met het vlees en de de aardappels. Hij prakt alles flink door elkaar, beeldt zich in dat hij thuis aan tafel zit met mama, neemt dan bij ieder hapje een beetje appelmoes, want de appelmoes smaakt naar appelmoes, en dan lijkt het op goede dagen net alsof alles bij het oude is.
Vervelend vind ik het dat hij niet meer naar de Soos wil en ook niet meer in de huiskamer zit. Je treft hem nu steeds op zijn kamer aan, in het midden van de zaal zit hij in een stoel tegen de radiator geplakt. Voor zich de rollator met daarop zijn polstasje en de doos met tissues. Zijn slab is van dubbel papier, ergens onderaan is dat papier ingescheurd waardoor het een opvangbakje vormt. Daarin komen alle gebruikte tissues tot de volgende slab. Hij heeft twee kamergenoten. Mevrouw van As (?) heb ik nog nooit gezien. Meneer Peters is ook altijd op de kamer. Vaak ligt hij languit op zijn rug op bed. Hij heeft helaas geen last van pa's bezoek, dus we hebben geen reden om ergens anders te gaan zitten.
Papa merkt geen vooruitgang bij zichzelf. Ik bezweer hem dat die er wel degelijk is en dat als ik het vergelijk met twee weken terug er zelfs een grote vooruitgang is. Hij kijkt daar even blij van op. Toch moet ik mezelf bekennen dat ik in één week tijd geen verschil heb gezien. Alleen daarom al wil ik hem wel eens zien lopen of op een andere plek zien zitten.
Hij is een beetje verontwaardigd over de therapie. Er staan daar in de ruimte allemaal mooie apparaten, maar wat hij moet doen is met een stok proberen trappen te lopen. En dan vragen ze ook nog hoeveel treden de trap thuis heeft! Alsof hij die ooit geteld heeft! Maar het kwartje valt niet.

Donderdag een grote verrassing! De telefoon ging. Het was zwager A. Ik wist dat hij de vorige dag uit het ziekenhuis was gekomen. Ontslagen door de professor zélf, want de verpleging wilde hem nog niet laten gaan. Goed gedaan jochie! Het mooie was: ik hoorde helemaal niets raars aan zijn stem. Hij klonk als vanouds. Het was een vreselijke ervaring geweest alles bij elkaar. Dat gunde je je ergste vijand niet. En A is toch wel wat gewend op dat gebied. In mijn achterhoofd steeds de vraag die ik niet stel: hebben jullie al getongzoend?

Ma was die middag met haar zus naar de verjaardag van tante T. en pas om half 6 terug. Al haar zussen waren er, ze had genoten. Ik ook, eindelijk mijn boek uit kunnen lezen. We waren alletwee moe, maar we moesten nog naar pa. Moe zijn en dan autorijden tijdens de spits! Niks voor mij. Natuurlijk reed ik prompt overal fout waar dat maar mogelijk was. Het liep mama ongetwijfeld dun door de broek, maar ze was zo dapper dat niet te laten blijken, niet tegenover mij althans....

Broer R schreef 10 april:
Nou wij naar Papa, ma dacht eerst dat T zou komen, maar nee, ik ben d’r toch? Papa was heel opgeruimd, qua humeur dan. Had veel verhalen over de therapie en zo. Vertelde over een spelletje dat ze gespeeld hebben (ja, ze hebben hem heel langzaam van de radiator losgeweekt, verdienen een pluim voor volharding, die mensen daar). Afijn, hij vertelde dat er drie kleuren kaartjes lagen en daar stonden vragen op die ze om de beurt moesten beantwoorden. Hij kreeg de vraag: “welke vogel komt er uit een klok?” Hij zei: “een koekoek.” Maar de vrouw naast hem had commentaar: “Nou dat is niet altijd zo, hoor! Ik heb thuis een klok, en daar komt een penis uit”. ' Dat heb ik dan weer,' verzuchtte hij. Dat kwam er zo geinig uit, dat we er smakelijk om hebben moeten lachen.
Laatst zat er ook een vrouw aan zijn kraag te frunniken omdat die niet goed zat. "Ja," zegt ze: “daar kan ik niet naar kijken, bij zo’n knappe man !” Wel oppassen geblazen als die straks weer goed kan zien.
Hij vertelde ook dat hij gisteren weer dat vermaledijde eten kreeg. Zo’n bordje met drie van die 'koeienvlaaien' erop. Ik balen, was er terugval of zo? "Nee," zegt ie "we kregen patat. En ze vroegen mij of ik dat lustte." Dat vond ie wel lekker, zei ie. Raar is dat hè? Nooit geweten dat hij patat lekker vond, maar dat terzijde.
Daarna vroeg hij of die dat wel mocht hebben. Niet dus. “Zitten al die mensen lekker te smikkelen, en mijn bord blijft leeg!” Hij is na enige tijd naar de keuken gegaan om te vragen of hij ook wat kreeg. Die koeienvlaaien dus weer. "Had ik maar mijn bek gehouden." zei ie. Zo zie je maar weer, hij leert het nog wel!
Ze hebben ook geprobeerd hem naar de muziekuitvoering te krijgen die ze daar regelmatig geven. Maar dat vindt hij niks. Maar ik heb wel een zoon die een band heeft, had hij gezegd. Tegen mij: “Ik zal M een keer vragen of hij een programmaatje kan maken en hier kan optreden.”
We hebben het ook nog even gehad over zondag en wat ie leuk vindt. Hij begon er zelf over wat er zondag ging gebeuren, ik zei dat ie dat zelf maar moest aangeven en dat het zijn feestje is. Hij vroeg aan Mama wat zij wilde. Nou hoe die dan terugkijkt met die hulpeloze blik ! Dat is schattig en balen tegelijk. Ze zegt dus echt helemaal niet wat haar leuk lijkt. Zijn dus maar naar de soos verhuisd, anders wordt het te druk voor die snurker.
Werd het zowaar nog even nóg gezelliger! Beneden gekomen heeft hij een rondje gegeven. Van plezier. Ging overigens op tijd weer naar boven, moet altijd naar de wc voor het eten. Ben nog even met hem meegelopen. Ik denk dat hij het afgelopen weekend niet zo leuk vond, omdat hij dan alleen met mama is (klink raar, maar hij is dan onzeker, en zo). Maar hij vindt het wel leuk als er iemand bij blijft die mee kan praten en hem ook weer op tijd terugbrengt. Dus Paula, zaterdag, gewoon op bezoek in de namiddag en zondag Papa ophalen en het in Malvert gezellig maken! Hoop dat ie er morgen nog zo over denkt, want dat kan van dag tot dag anders zijn, heb ik het idee.

Schoonzus F mailde op 11 april:
Om te beginnen vind ik dat we allemaal een zodanig dikke veer in onze reet verdienen dat we de eerstkomende maand niet meer fatsoenlijk kunnen zitten!!
Iedereen doet z’n stinkende best en ik vind het vooral ook leuk te zien hoe we elkaar aanvullen.
Met mekaar houden we de boel daar in de Malvert toch ook in de gaten en ieder denkt aan wat anders dat moet gebeuren. Geweldig!!

Mijn mail na het weekend van 12/13 april: Zoals jullie weten was ik nogal zenuwachtig, maar het was een heel geslaagd weekend. Mama’s kamer viel mij ook zeer mee. Veel leuker en lichter dan die ‘uitgewoonde’ kamer die we in eerste instantie te zien kregen. Ik had wel de indruk dat mama afweziger was en angstiger. Ze mompelde veel meer en leek erg van slag zolang ze niet bezig werd gehouden.
Eerst dus zaterdagmiddag met haar naar Margriet. Papa zag er in haar ogen natuurlijk uit als een aangeklede pollepel. Het bleek dat hij ook nauwelijks schone kleren meer had, en in ieder geval 0 onderbroeken. Mama had haar mouwtjes aan en liet vol trots haar mooie armen zien. Wat een gigantische vooruitgang: helemaal geen wonden meer!

Pa was goed te spreken, opgewekt en vol grapjes. Ik vroeg hem op de man af wat hij de volgende dag zou willen doen: naar de Malvert, een autotochtje maken, naar Berghem rijden of wat? Hij kwam toen meteen met het voorstel om naar het nieuwe huis van T en P te gaan, daar was hij nog nooit geweest en wij ook niet.

Zondag zijn we eerst naar de Oranjerie gegaan. Mama was weer zenuwachtig en in de war. Ze had bloemen gekregen, zonder kaartje, maar het zouden de bloemen van de 14e wel zijn, want morgen was het toch koninginnedag?
Wij naar pa, die in de huiskamer rondliep en op het punt stond ons te bellen omdat het al zo laat was. Hij had de avond ervoor een glas (verdikte) wijn gedronken en vanmorgen voor het eerst onverdikte koffie. Ook had hij vier boterhammen gegeten.
Natuurlijk had hij slecht geslapen. Hij had liggen piekeren. Deze keer schreef hij in gedachten een brief naar de directeur van de Wilbertushof, het bejaardentenhuis in Berghem. Want hij had bedacht dat hij toch liever daar zijn levenseinde wilde doorbrengen. Wij maakten er grapjes over: dat wordt geen diamanten bruiloft, toch nog een echtscheiding. Of een LAT-relatie. En ook papa realiseerde zich dat hij wel omzichtig te werk zou moeten gaan met mama.
In de Oranjerie zaten we, terwijl mama at, achter in de zaal. Pa nam wat van de soep die ma had laten staan. Dat was dus allemaal prima voor elkaar met dat eten voor hun. We waren alleen onszelf vergeten! Rondkijkend in de Oranjerie knikte pa tevreden en hij zei dat hij daar best zou willen wonen. Allicht: allemaal lieve meisjes!

T en P hebben een prachtig huis. Groot, veel leuke dingen, prachtig uitzicht en aangenaam toeven. Papa dronk weer een kopje onverdunde koffie mee en we aten allemaal een fikse punt appeltaart. Zelfs papa had er geen moeite mee. Hij zat weer vol verhalen. Het gaat over basale dingen: eten, drinken, poepen, plassen en slapen. Daar draait een hele dag om. Voor hun geen vanzelfsprekendheden. Hij doet dat wel humoristisch. Toen hij op een gegeven moment sprak over een ejaculatiestroom van poep dacht ik dat Hans erin bleef van het lachen.

W belde dat zoon S onderweg was en even afscheid wilde nemen van opa en oma voor hij morgen naar Buenos Aires vertrekt. We spraken af in Margriet. Daar zat de soos bomvol, de huiskamer niet maar daar waren opeens alle stoelen verdwenen, dus toch maar naar de kamer waar meneer P. in zijn slaap een vrachtwagencombi bestuurde.
Nog weer even gezellig over poep gepraat. S doet mee aan een poepexperiment en die stoelen met gaten voor superpo’s helpen natuurlijk ook niet om op een ander onderwerp over te gaan.
Daarna met z'n allen gegeten op de Berg en Dalseweg. Ma had natuurlijk al gegeten dus die beperkte zich tot een voorgerecht, maar haar ogen begonnen pas echt te glimmen toen haar als toet flensjes met kaneelijs in het vooruitzicht werd gesteld. Op zoek naar iets in haar jas kwam er opeens een banaan tevoorschijn. Die had ze bij T van de fruitschaal gejat.

Nog steeds vandaag 13 april
Laatste nieuws: papa mag gewoon eten en 's nachts naar de wc zonder een zuster te roepen. Prompt at ie vandaag niet omdat hij niet geroepen werd! Hij moet echt losgeweekt worden van die radiator!
Ik vroeg ma deze week of ze het fijn zou vinden als pa ook op de zaterdag thuis zou zijn. En ze bekende, weet je, als ik weet dat hij thuiskomt, ben ik daar heel erg zenuwachtig over. Ik vond dat romantisch klinken, maar dat was niet zo. Ze ging verder: ik weet niet wat ik hem te eten kan geven, ik weet niet of ik voor hem kan zorgen. Dat kan ik me zo vreselijk goed voorstellen. Mijn bewondering en liefde groeien nog steeds.

16 april 2008
Sinds mama in haar TOP-kamer zit (vanaf 8 april) is alles veranderd. Ik hoef niet zo vaak meer naar Nijmegen en het logboek dat we bijhielden, heeft nu de vorm van elkaar op de hoogte stellen per e-mail.

18 april 2008
We komen er steeds meer achter dat de beroerte van pa ons heel veel prachtigs oplevert, hoe raar het ook klinkt en hoezeer we ook willen dat pa en ma het goed maken. Maar de intensiteit van de omgang met onze ouders én met elkaar is zó vreselijk bevredigend. Na de eerste schrik en het moeten wennen aan de nieuwe situatie, ervaren we nu voornamelijk de positieve kanten.
Als je daar in Margriet om je heen kijkt en andere kinderen hun superchagrijnige moeder ziet voortrollen, dan is er zoveel dankbaarheid dat onze ouders niet zo zijn. Pa mag dan een pessimistisch wereldbeeld hebben, hij vertelt daar in ieder geval met veel humor over. En ma is alleen maar zo verschrikkelijk lief, ik heb nog nooit zo veel van haar gehouden en wil haar alleen maar beschermen.

Waar ik vreselijk dankbaar voor ben: pa en ma willen zelf niet meer terug naar hun oude woning, ze zijn er onzeker over of ze nog voor elkaar kunnen zorgen zoals ze zo lang gedaan hebben. Zo heerlijk om daar niet op aan te hoeven dringen. Ze zijn zélf naar die beslissing gegroeid.

Het laatste nieuws kwam gisteren van broer M. Hij mailde: Ik ben vandaag weer eens met ma op pad geweest. Dat was lang geleden en ik moet zeggen dat ik het genieten vond. Vader zat lekker op zijn kamer dicht bij de centrale verwarming en zijn handen voelden een stuk warmer dan twee weken terug. Hij was vrolijk en spraakzaam. Hij mag weer alles eten, want hij heeft de toxia-proef (meen ik) doorstaan. Onder begeleiding van de ‘toxialoog’ moest hij een eet-examen afleggen. Een geroosterde boterham met kaas werd hem voorgeschoteld en deze moest hij naar binnen zien te werken. “Mmm, dat is toch lekker!” zei mama. “Jazeker wel”, zei papa, ”maar het eet behoorlijk moeilijk!”
De logopedist vond dat hij zeer goed, maar vooral ook, intelligent sprak.

[Die intelligentie had ie natuurlijk altijd al, maar ik heb zelf ook de indruk dat er iets in veranderd is: waar hij vroeger alleen maar (geirriteerd) op krantenberichten of televisieprogramma's reageerde, zijn zijn observaties nu gebaseerd op wat hij meemaakt en wat hij om zich heen ziet gebeuren, hoe weinig contact hij dan ook met anderen heeft. Je zou bijna zeggen: zijn wereld is groter geworden sinds hij 'opgesloten' zit.]

Even later had hij een vraag over onze band. Iedereen op de afdeling weet inmiddels dat Frank Boeijen een achterneef is en ze vroegen papa of hij een keer meeging naar de muziek. Hij ziet dat niet zitten, vindt het herrie, maar vroeg zich wel af of ik (broer M dus) niet eens met onze band kon komen spelen en of we dan een repertoire uit de jaren ’20 en ’30 konden spelen.
In ieder geval heb ik de indruk dat ze papa wel wat in het sociale leven willen betrekken, want ook de zusters hebben hem laatst op sleeptouw genomen naar de kroeg (Trianon, meen ik). Hij vertelde dit in ieder geval vol trots, als een jonge God.

[Ja, die mensen die daar in Margriet werken zijn echt fantastisch. Pa zelf heeft ook alle respect en bewondering voor ze. Je leest eigenlijk altijd alleen maar over wantoestanden op dat gebied. Misschien wordt het inderdaad echt tijd voor een goed-nieuwsshow in de media, als het niet voor het broodnodige evenwicht is, dan helpt het in ieder geval tegen doemgedachte depressies.]

22 mei 2008
Vandaag: een heel bijzondere begrafenis bij mij aan de overkant. Ik hoorde opeens een heel vrolijk blaasorkest en het drong pas later tot me door dat die geluiden van Zorgvlied afkomstig waren. In het wit geklede blazers, trommelaars en iemand met een schrille fluit speelden allemaal vrolijke, zomerse melodieën. Ze werden gevolgd door off-white limosines en nooit eerder speet het me zo sterk dat de overledene zelf deze vrolijkheid niet kon horen.